کتاب دیوان سالاری و نظام اداری در روزگار صفویه جلد اول: نخست وزیران؛ جلد دوم: صدور و مستوفیان
نویسنده:
عباسقلی غفاری فرد
انتشارات:امیرکبیر
معرفی کتاب دیوان سالاری و نظام اداری در روزگار صفویه
شیوه‌های غالب تاریخ نگاری در ایران مانند شاه محوری، فردگرایی، نادیده انگاشتن جامعه شناسی تاریخی، در سایه قرار دادن روان شناسی شخصیت های بزرگ تاریخی، بی اعتنایی به چرایی و چگونگی (فلسفه) تاریخ، غلبۀ شیوۀ گزارشی (روایی)، کمبود شدید تاریخ های محلی و موضوعی و خاص و نظایر این، بازنگری در تاریخ نگاری ایران را ناگزیر می‌کند. یکی از دلایل مهم این بازنگری، به تاریخ صفویه در زمینه های اداری، اجتماعی، فرهنگی، نظامی، آموزشی، دادگستری، سفارت ها و دیوان ها بر می گردد که جز چند نمونه ناچیز، آن هم اغلب به شکل سفرنامه نویسی، در چهارچوبی جداگانه بررسی نشده و پژوهش‌های بایا درباره آنها انجام نگرفته است؛ مثلا در امور اداری می‌شود به وزارت، صدارت، انشا، استیفا، احتساب، دولت خانه و در امور نظامی به قورچی، سپهسالار، امیر الامرا، بیگ، سلطان، خان و داروغه اشاره کرد. من در بازنویسی این زمینه ها، در گام نخست، به نوشتن کتابی با عنوان فرهنگ تاریخ صفویه پرداختم و در گام بعدی، همین کتاب را نوشتم که به گمانم برای واکاوی جامعه صفویه و سهم نخست وزیران در ادارهٔ حکومت این سلسله و راهبرد امور کشور ضرورت داشت. در کتاب حاضر، دورنمای وزارت در ایران از آغاز تا روزگار سلسله نامبرده و وزارت و وزیران شاهان صفوی از روزگارشاه اسماعیل اول تا برکناری شاه سلطان حسین، با تکیه بر زندگانی و کارکردشان بررسی شده است.